Saturday, October 31, 2009

Adlaw sa Mga Patay (B)

Usa na lang ka semana ang tagal sa imong kinabuhi busa pangandam na”, matud sa doktor.

Nakurat ang pasyente ug miingon, “One week? Unsaon naman nako pagbayad sa akong bayronon sa imo dok nga wala nakoy panahon nga mangitag kwarta?”

Ug miingon ang doktor, “Kon mao na, hatagan taka og one-month.”

Ang “Adlaw sa mga Patay” o “Kalag-Kalag” magpahinumdum kanato sa kahamubo sa kinabuhi sa tawo ug magdapit kanato sa pagpamalandong sa unsay umaabut human niining kinabuhia. Adunay dakong kalainan sa kalibutanong panan-aw mahitungod aning mga butanga ug sa atong panan-aw isip mga magtotoo.

Ang kalibutanong hunahuna magtoo nga magdugay ta aning kalibutan. Trabaho og ayo, pagtigum og daghan kwarta, ug pagtukod og dagkong balay. Pahimulos sa imong kabatan-on ug unya na pagdiniyos kon matigulang na ka. Tagbawa una ang imong kaugalingon sa mga butang kalibutanon samtang baskog pa ug unya na trabaho sa simbahan kon magretiro na ka.

Adunay kalibutanong hunahuna nga makasabut sa kamubo sa kinabuhi, apan daw susama ra ang ilang prinsipyo sa nahiuna. Pahimulos og lingawlingaw kay dili ra ba ka magdugay dinhi sa kalibutan. Suroy, kaon ug inum sa walay tihik-tihik samtang buhi pa ka. Walay pahulay-pahulay; unya na ang pahulay kon patay na ka.

Ang tawong kalibutanon mahadlok motan-aw sa umaabut; dili siya ganahan mamalandong sa unsay mahitabo kaniya inig katigulang na niya; labaw siyang mahadlok maghunahuna sa adlaw sa iyang kamatayon ug sa unsay mahitabo human niini. Kasagaran, ang tawong kalibutanon magpuyo nga mahadlokon, matigulang nga masulub-on ug mamatay nga walay preparasyon. Atubangan sa Dios nga Maghuhukom, unsa kahay iyang pagabation?

Isip mga magtotoo, kita gitudloan sa Simbahan nga ang kinabuhi sa tawo gasa sa Dios. Matag adlaw, matag minuto, matag segundo sa atong kinabuhi gasa sa Dios. Ug tungod kay gasa man kini sa Dios, ato kining gamiton sa maayo sumala sa Iyang kabubut-on. Dili nato kini abusaran, dili usab nato kini usikan.

Ang Dios lamang ang magbuot asa ug kanus-a ra kita kutob ning kalibutana. Hinoon, nasayod kita nga ang kinabuhi sa tawo dinhi sa kalibutan mubo ra. Pangutan-a ang imong lolo nga 90 anyos ang panuigon unsa kadugay ang kinabuhi sa tawo ug moingon siya, “Murag kagahapon lang man ko nahimong batan-on.” Sakto ang Balaang Kasulatan sa iyang pag-ingon: Ang tawo sama sa sagbot, moturok inig kabuntag, mobuswak inig kaudto, ug malawos inig kahapon.

Ang kamubo sa kinabuhi dinhi sa kalibutan makapabalaka sa tawong kalibutanon, apan dili sa mga tawong matoohon. Kita nga mga sumusunod ni Kristo mitoo sa iyang gipamulong: “Ang motoo kanako dili mamatay kondili makabaton sa kinabuhing dayon”. Gihimo kita para makig-uban sa Dios, dili aron magpabilin ning kalibutana. Ang atong pagpangandam dili ra kutob dinhi kondili sa kinabuhi nga giandam sa Dios kanato.

Ang tinuod nga magtotoo angay madasig sa paghatag og bili sa matag segundo ning kinabuhi sa kalibutan. Gamiton nato ang matag gutlo sa atong kinabuhi sa paghimo sa kabubut-on sa Dios. Dili nato usikan ang mga adlaw sa pagpakig-away, pagpakigdumot ug pagpakigbungol sa atong mga igsoon ug silingan. Dili nato kawangon ang daghang oras sa pagsugal, pag-inum ug ubang daotang mga bisyo. Hinoon, gamiton nato ang matag panahon sa mga butang nga makahuluganon sama sa pag-alagad sa usag-usa, paghigugmaay, pagpinasayloay ug uban pa. Dili na ta angay maghulat og ugma aron makighiuli sa kaaway. Dili nata maghulat og matigulang para magtinarong. Dili nata maghulat nga masakit para magbag-o sa batasan. Dili nata maghulat nga moretiro para motabang sa Simbahan. Kon duna tay gusto nga buhaton para sa Dios ug sa isigkatawo, buhaton na nato karon kay basin ugma ulahi na ang tanan.

Miabut ang anghel sa kamatayon sa tungang gabii aron kuhaon ang usa ka 50 anyos nga datong negosyante. Sa kakurat ug kalisang, ang adunahan nakig-deal sa anghel sa kamatayon sa pag-ingon: “Ihatag nako sa imo ang usa ka milyon, pero hatagi sa ko og usa ka semana aron ipahiluna ang akong negosyo.” Apan, ang anghel mitubag, “Panahon na nimo, wala na tay mahimo.”

Ihatag nako ang katunga sa akong katigayonan, hatagi lang kog usa ka adlaw aron makighiuli sa akong mga igsoon nga nakaaway”, pakilooy sa negosyante. Apan, ang anghel mitubag, “Panahon na nimo, wala na tay mahimo.”

Ug mihirit pa gyud ang negosyante sa pag-ingon, “Ihatag na nako sa imo ang tanan kong bahandi, hatagi lang sa kog usa ka minuto aron mangayo og pasaylo sa akong asawa.” Apan, ang anghel mitubag, “Panahon na nimo, wala na tay mahimo. Let's go”

Friday, October 30, 2009

All Saints' Day (B)

Rev 7:2-4; 1 Jn 3:1-3; Mt 5:1-12

On the Solemnity of All Saints we honor all those who have died and are now happily united with God in heaven. They are those who have spent their life on earth doing God's will and are now enjoying the rewards of a well-spent life. They are also the ones who have been purified from their sins through the grace of God. Tomorrow we are going to pray for our faithful departed who are still in need of purification. They are in a place called “purgatory”, a place of purgation where souls are made worthy for the kingdom. We believe that our prayers are of great value for our departed loved ones who died in the state of sin.

All Saints' Day reminds us of the Christian vocation to holiness. In a prayerful recollection, I asked the participants who would be the first person to come to their minds when they hear the word “holy”. Someone said “Pope John Paul II”; another gave the name of “Mother Teresa of Calcutta”; and still another said “Cory Aquino”. Quite clearly, most people would think that holiness is a privilege of a few and that ordinary people such as our friends, neighbors and co-workers could not become holy.

And yet, the Church teaches that all the baptized are called to a life of holiness (Lumen Gentium, 39). Sainthood is not only for a chosen few but for all of us who believe in Christ. The holy life is our response to Christ' invitation: “Be holy as your heavenly Father is holy” and “Come, follow me”. The saints are people who give their best to follow the teachings and life of Jesus Christ, particularly his life of loving service. There is a saying that goes,“Saints are sinners who keep trying to do good”. Indeed, saints, like all people, are sinners; but they never stop trying to follow the will of God in their lives.

The great Pope John Paul II had helped us correct our understanding on the vocation of holiness. In almost 27 years of his pontificate, he declared 1,338 souls as blessed and 482 as saints. These included people from different walks of life, a clear manifestation that sainthood is attainable by anyone who greatly desires to follow a life of righteousness. The same pope had pointed out that many people of modern times would find life empty in the end because their heroes and heroines are morally deficient. The true heroes and heroines are the saints because they are witnesses of strong faith and virtue, something that people from the movie industry, sports, science and music cannot always give. Following the examples of saints would lead us to a joyful and meaningful life.

On All Saints Day, we read the gospel of the Beatitudes, which is the heart of Jesus' sermon on the mount. This gospel passage is most fitting for the feast because this outlines the kind of holiness that Jesus would like us to follow. The Beatitudes are not empty words because they are the essence of Jesus' life and ministry. He himself is the poor in spirit, the sorrowful, the humble, the merciful, the righteous and the peacemaker.

Are we getting closer to the kingdom of God? Are we the blessed ones in the mind of Jesus? As we honor the saints today, it is good to ask ourselves: “Are we also poor in spirit?” or “Do we also put our trust solely in God?” “Are we also humble and merciful?” “Are we also pure in spirit?” “Are we also doing something for peace?” “Are we also dispose to sacrifice our needs for the good of others?”

Human and sinful that we are, let us not forget that in the sacrament of baptism we have already received the sanctifying grace. God himself had given us the interior capacity to live a holy life. Our challenge is to make that crucial decision to start emulating the exemplary life of the saints for they are our traveling companions on the way to God.

Roger Federer became the number one tennis player of the world not because he idolized an unseeded player. Rather, in training, he inspired himself by looking up to great players like Rod Laver, Stefan Edberg and Pete Sampras. Likewise, in our life of holiness, we must inspire ourselves by looking up to the saints for they are the seeded players in the kingdom of God.

Thursday, October 29, 2009

Adlaw Sa Mga Santos (B)

Pagpadayag 7:2-4; 1 Juan 3:1-3; Mateo 5:1-12

Niining “Adlaw sa mga Santos” atong gipasidunggan ang tanang nangamatay nga karon nakig-uban na sa Dios didto sa gingharian sa langit. Sila ang mga tawo nga nagpuyo og kinabuhi subay sa kabubut-on sa Dios samtang dinhi pa sa kalibutan. Sila usab ang mga tawo nga nalimpyohan sa sala pinaagi sa grasya sa Ginoo. Ugma pohon mag-ampo kita para sa tanang mga nangamatay nga nanginahanglan pa og kaluwasan. Sila ang mga tawo nga anaa pa sa gitawag nato og “purgatoryo”, usa ka lugar diin ang mga kalag hugasan sa mga sala aron mahimong angayan sa pagpakig-uban sa Ginoo. Kita nagatoo nga ang pag-ampo makatabang og dako alang sa kaluwasan sa mga kalag sa atong mga minahal sa kinabuhi.

Ang Adlaw sa mga Santos magpahinumdum kanato sa atong bokasyon sa pagkabalaan. Sa usa ka maampoon nga panagtigum, akong gipangutana ang mga partisepante kon kinsa ang labing una nga tawo nga mosulod sa ilang hunahuna kon madungog nila ang pulong nga “santos”. Adunay mitubag og “Pope John Paul II”; aduna puy miingon og “Mother Teresa of Calcutta”; ug diha pa gayuy lain nga miingon og “Cory Aquino”. Klaro kaayo sa mga tubag nga ang pagkasantos atong giisip nga iya lamang sa talagsaong mga tawo ug dili pwede nga mapuy-an sa mga ordinaryong tawo sama sa atong mga igsoon, higala, silingan o kauban sa trabaho.

Apan, ang Simbahan baya nagtudlo nga ang tanang binunyagan gitawag sa usa ka kinabuhi sa kasantos (Lumen Gentium, 39). Ang pagkasantos dili lamang alang sa pipila, kondili alang kanatong tanan nga mitoo kang Kristo. Ang santos nga kinabuhi maoy usa ka pagtubag sa pagdapit ni Kristo: "Pagpakabalaan sama nga ang imong Amahan sa Langit balaan" ug "Dali, sunod kanako". Ang mga santos mao sila nga naningkamot sa pagsunod sa pagtulun-an ug sa kinabuhi ni Kristo, ilabi na sa iyang kinabuhi sa pag-alagad. Adunay nindot nga panultihon nga nagkanayon, “Saints are sinners who keep trying to do good”. Ang mga santos, sama sa tanang tawo, makasasala usab, apan sila wala mohunong sa pagpaningkamot nga mahisama kang Kristo.

Si Pope John Paul II nakatabang sa pagpasabut sa tinuod nga kahulugan sa kasantos. Sulod sa 27 ka tuig sa iyang pagpamuno sa Simbahan, nakadeklara siya og 1,338 ka mga beato ug 482 ka mga santos. Kini nagaapil sa mga tawo nga nagagikan sa lainlaing hut-ong sa katilingban, usa ka pagpakita nga ang pagkasantos posible nga maangkon ni bisan kinsa nga maningkamot sa pagpuyo og matarong nga kinabuhi. Si Pope John Paul II mipasabut nga daghang mga tawo sa modernong panahon nagmasulob-on tungod kay ang ilang gi-idolo mao lamang ang mga banggiitang tawo sa natad sa entablado, pelikula, musika, ug paugnat sa kusog. Para sa Santo Papa, ang tinuod nga modelo alang sa maayong kinabuhi mao ang mga santos. Ang pagsunod sa ilang panig-ingnan maoy maghatag sa atong kinabuhi og tinuod nga kalipay.

Sa Adlaw sa mga Santos, basahon ang ebanghelyo sa “Pagkabulahan” (Beatitudes), nga kabahin sa gisangyaw ni Kristo didto sa usa ka bukid. Ang maong basahon tukma pag-ayo para niining adlawa tungod kay kini naglatid sa kahulugan sa kasantos nga buot ipasunod ni Kristo kanatong tanan. Ang “Pagkabulahan” dili baseyo nga pagtulun-an tungod kay gipuy-an man kini ni Kristo. Siya mismo ang may hugot nga pagsalig sa Dios Amahan; Siya mismo ang nagsubo; Siya mismo ang mapaubsanon, ang manggiluloy-on, ang giuhaw sa katarong, ug ang naglihok para sa kalinaw.

Duol ba kita sa Gingharian sa Dios? Bulahan ba kita sumala sa hunahuna ni Kristo? Kon gusto kita masayod sa tubag niini, mangutana lamang kita sa atong kaugalingon: “Ang Dios lang ba ang atong gisaligan?” “Mapaubsanon ug manggiluluy-on ba kita?” “Tiunay ba ang atong kasingkasing?” “Naglihok ba kita para sa kalinaw?” “Andam ba kita nga magsakripisyo para sa kamatuoran?”

Bisan tuod kita tawhanon ug makasasala, dili nato kalimtan nga diha sa sakramento sa bunyag nadawat nato ang grasya nga makasantos (sanctifying grace). Ang Dios mismo maoy naghatag kanato og kapasidad sa pagpuyo og matarong nga kinabuhi. Ang atong papel mao lamang ang paghukom nga mopili sa pagsunod sa kinabuhi ni Kristo nga maoy maghatag kanato og tinuod nga kabulahanan.

Si Roger Federer nahimong numero uno nga tennis player sa tibuok kalibutan dili tungod kay nag-idolized siya og usa ka ordinaryong manulaay og tennis. Hinoon, sa iyang pag-ensayo, gihimo ni Federer nga inspirasyon ang mga banggiitang tennis players nga sama nila Rod Laver, Stefan Edberg ug Pete Sampras. Sa susamang paagi, makab-ot nato ang Kristohanong kadungganan kon atong himoon nga mga idolo ug inspirasyon ang mga santos kay sila man ang mga numero uno sa gingharian sa langit.

Saturday, October 24, 2009

Ika-30 nga Domingo sa Ordinaryong Panahon (B)

Jer 31:7-9, Heb 5:1-6; Mk 10:46-52

Didto sa may pultahan sa Simbahan, nakita sa usa ka pulis ang buta nga naglingkod sa daplin ug nagpakilimos. Tungod sa kalooy, mihulog ang pulis og 5 pesos nga sensilyo ngadto sa lata nga diha gibutang atubangan sa makililimos. Apan, ang sensilyo wala mahulog tunong sa baba sa lata ug mikaliring kini sa salog. Labihan ang kakurat sa pulis kay ang buta mibarog man ug migukod sa sensilyo aron pagpunit niini.

“Hoy, dili ka man diay buta, mangingilad kang dako!” matud sa pulis.

Nagkurog ang tawo nga nabisto sa iyang binuang ug miingon: “Sir, pasensya na kay gipapuli lang man ko dinhi sa akong amigo nga buta.”

“Asa man diay karon ang imong higala nga buta?” pangutana sa pulis.

Ug mitubag ang mangingilad: “Day-off man niya karon sir. Mitan-aw siya og sine.”

Ang ebanghelyo karong Domingoha nagsaysay sa gihimo sa Dios sa usa ka tawo nga ginganlan og Bartimeo (Sa mga Hudeyo, ang pangalan nagpasabot og “Anak ni Timeo”). Si Bartimeo usa ka tinuod nga buta nga nagpakilimos diha daplin sa dalan. Sa panahon ni Jesus, ug bisan gani karon, daghang mga buta nga mabuhi pinaagi lamang sa pagpakilimos. Ang ilang nahimutangan diha daplin sa kalsada maoy usa ka “symbolic” nga pagpakita sa ilang kahimtang; sila ang mga tawo nga giisip nga walay papel sa katilingban (marginalized sector of society). Sa dihang si Bartimeo nanampit ug nagpakilooy kang Jesus, gibadlong ug gipahilom siya sa mga tawo. Ang katilingban nag-isip kaniya nga walay katungod sa pagtingog o pagsangpit sa mga taluhorong tawo. Apan, sa pagkadungog ni Jesus kang Bartimeo, mihunong siya ug mipatawag kaniya.

Kadaghanan sa mga Hudeyo nagtoo nga ang mga tawo nga may kakulangon, sama sa buta, amang, bungol ug bakol, mga sinalikway sa Dios. Ang ilang kahimtang usa ka silot sa nabuhat nga sala, ila o sa ilang mga ginikanan. Ang pag-ayo ni Jesus kang Bartimeo nagpakita lamang nga sayop kining maong pagtoo. Ang mga tawo nga may kakulangon, sama sa buta nga si Bartimeo, pinalangga sa Dios, ug ang ilang mga pangamuyo paminawon sa Ginoo. Si Jesus mao ang katumanan sa panaad sa Dios diha sa Daang Kasabutan; Siya ang maghatag og kagawasan sa katawhan, kahayag sa mga buta, tingog sa mga amang, ug kusog sa mga bakol.

Kon kita tinuod nga mga sumusunod ni Kristo, angay lamang nga maghatag usab kita og pagtagad sa mga tawo nga anaa “daplin sa dalan”, mga tawo nga wala intawon mahatagi og bili tungod sa ilang kapobrehon ug kakulangon. Ang ebanghelyo nag-awhag kanato sa paghunong matag karon ug unya diha sa dalan sa kinabuhi aron sa paghatag og pagtagad sa mga tawong naglisod ug nagmasulub-on. Usa kini ka nindot nga pahimangno tungod kay daghan kanato dili manumbaling sa malisod nga kahimtang sa uban.

Si Jesus wala lamang malooy kang Bartimeo; hinonoa, nagbuhat siya sa iyang mahimo aron pagtabang sa maong buta. Sa samang paagi, kita gihagit usab sa pagbuhat sa unsay atong mahimo aron makatabang sa nanginahanglan. Daghan kaayo ang mga Bartimeo sa kalibutan ug dili nato matabangan ang tanan. Apan, ang atong pagtabang sa usa o pipila ka tawo makapausab na sa hulagway sa katilingban.

Niadtong miaging adlaw, mihunong ako sa balay sa usa ka higala nga masakiton aron mangumusta. Sa iyang panagway, nakita nako ang dakong kalipay tungod sa akong pagbisita. Giabi-abi niya ako ug gisuginlan sa iyang kasinati-an sa pagpatambal sa iyang sakit. Naminaw ug nagdasig ako kaniya nga dili mawad-an sa paglaum. “Ang Dios dili magpasagad kanimo”, siya akong giingnan. Unya, gitapos nako ang akong pagbisita pinaagi sa paghalad og pag-ampo para kaniya.

Aron makatabang ug makalipay sa ubang tawo, dili dagkong butang ang atong gikinahanglan kondili dagkong kasingkasing. Gikinahanglan nato ang kasingkasing nga sama sa kang Kristo –makamao mobati ug andam nga motabang.

Tungod sa panabang ni Jesus, si Bartimeo nahatagan og kahayag sa iyang mga mata. Apan, labaw pa niini, si Bartimeo nalamdagan sa iyang kasingkasing. Nakakita siya sa Kamatuoran, ug dihadiha dayon, misugod siya sa pagsunod kang Jesus. Sa atong pagpadayon sa Santos nga Misa, pangayoon nato sa Dios ang susamang kahayag aron kita usab makakita sa saktong dalan nga atong subayon padulong sa kinabuhing dayon.

Saturday, October 17, 2009

Ika-29 nga Domingo sa Ordinaryong Panahon (B)

Is 53:2a, 3a, 10-11; Heb 4:14-16; Mk 10:35-45

Samtang si Hesus nagpasidaan sa iyang nagsingabut nga pag-antus didto sa Jerusalem, duha sa iyang mga apostoles naghunahuna nang daan sa maanindot nilang pwesto sa Gingharian sa Dios. Ilang gipangayo sa Ginoo nga sila ipahiluna gayud sa tuo ug sa wala nga dapit sa Iyang trono. Klaro kaayo nga niining tungora, ang managsoon nga Juan ug Santiago wala pa makasabut sa kinabuhi nga ilang gisunod. Naghari pa kanila ang personal nga interes ug tawhanong panginahanglan sa pagdayeg. Sa pagkahibalo sa ubang mga apostoles nga si Juan ug Santiago buot maniguro sa ilang lugar didto sa langit, nangasuko sila. Nalain sila sa duha dili tungod kay nakasabut sila sa kinabuhing Kristiyano kondili tungod kay nasina man sila. Sama sa duha, buot usab sila nga maniguro sa ilang gahum ug dungog didto sa Gingharian sa Dios.

Ang maong hitabo gigamit ni Kristo nga kahigayonan aron sa pagpahinumdum sa mga tinun-an nga ang kinabuhing Kristiyano usa ka kinabuhi sa pag-alagad, dili sa pagpasigarbo. Siya mismo mianhi sa kalibutan dili aron hangdon sa mga tawo ug alagaran, kondili aron magpaubos ug mag-alagad. Ang tinuod nga tinun-an ni Kristo angay nga andam moinum sa kupa sa kasakit. Sa mata sa Dios, ang labing dako ug labing dungganon mao siya nga andam mag-alagad ug magsakripisyo para sa isigkatawo.

Kadaghanan kanato adunay pagka-Juan ug pagka-Santiago. Mangandoy usab kita nga mahiluna ug magmalampuson diha sa trabaho, sa negosyo, sa gobyerno, o bisan gani sa simbahan. Unsa kaha kon pwesto sa Gingharian sa Dios na ang atong hisgotan? Dili man daotan kon kita adunay ambisyon sa kinabuhi. Si Jesus mismo nangandoy nga mapatuman ang kabubut-on sa Dios sa tibuok kalibutan ug gibuhat niya ang tanan aron makab-ot ang iyang damgo para sa katawhan. Apan, ang tawo nga mangandoy sa katingusbawan angay nga maghunahuna dili lamang sa iyang personal nga interes kondili alang sa kaayohan sa tanan, ilabi na sa mga kabos. Kadtong mag-ambisyon nga madato ug magamhanan angay nga magbantay nga dili mahimong laog ug hakog. Sa giingon na sa mga katigulangan, “Ang gahum ug bahandi maayo nga sulugoon, apan dili maayo nga agalon”. (“Power and money are good servants, not good masters”).

Ang usa ka Kristiyano dili angay nga masina sa bahandi ug gahum sa uban. Tungod sa kasina, adunay mga tawo nga manaot, manikas, mamintaha, ug gani ang uban mopatay sa isigkaingon. Ang kasina walay luna sa katilingban sa Dios tungod kay matag usa kanato gitawag man nga magtinabangay ug magpaambitay.

Ang bahandi ug gahum pipila lamang sa mga grasya nga ihatag sa Ginoo. Labaw nga mahinungdanon kaysa niini mao ang mga gasa sa maayong pamilya, kahigalaan, panglawas, panghunahuna, edukasyon, pagtoo, trabaho ug uban pa. Kon aduna kita niini, angay kitang magmapasalamaton sa Dios. Atong sayran nga ang tinuod nga kalipay maato lamang kon kita adunay maayong relasyon sa Dios ug sa atong isigkaingon.

Sunday, October 11, 2009

Ika-28 nga Domingo sa Ordinaryong Panahon (B)

Wis 7:7-11; Heb 4:12-13; Mk 10:17-31

Dihay usa ka tawo nga nanimpalad sa layong dapit aron mangita og kwarta. Human siya makatigum og igo nga bahandi, nakahukom siya nga mopauli na sa ilang lugar ug misakay sa usa ka barko. Iyang gibakos sa iyang hawak ang mga sinsilyong bulawan ug plata nga iyang natigum sulod sa pipila ka tuig niyang pagpanarbaho. Sa didto na ang barko taliwala sa lawod, nabuslot kini ug hinayhinay nga miunlod. Aron maluwas sa tawo ang iyang kaugalingon, kinahanglan siya nga molukso sa dagat uban sa daghang pasahero aron mangita og isla nga kadangpan. Ug aron siya makalangoy, kinahanglan usab niya nga huboon ang iyang gibakos nga mga bulawan ug plata. Apan tungod sa gibati nga kaanugon, wala gayud niya kini himoa ug misulay siya sa paglangoy uban sa kabug-at sa mga bulawan ug plata. Human sa pipila lamang ka minuto, naluya siya sa paglangoy ug miunlod sa dagat uban sa bahandi nga iyang gikasayangan.

Ang maong estorya gitapos sa usa ka pangutana: Maingon ba nato nga kadtong maong tawo nakahupot sa bahandi o ang bahandi ba hinoon ang nakahupot sa maong tawo?

Kon kita kaha ang pahukmon, unsa may atong palabihon – ang bahandi o ang kinabuhi? Sayon ra kaayo isulti nga “kinabuhi” ang atong pilion. Gani, makaingon kita nga bulok gayud ang tawo nga mopili sa bahandi labaw sa iyang kinabuhi. Iasa man ang bahandi kon kita patay na, dili ba? Apan, sa pagkatinuod lang, daghan kanato mabugo basta bahandi na ang hisgotan. Unsa man diay atong ikasulti sa tawo nga halos dili na mopahulay sa pagtrabaho aron pagpadaghan sa tinigum? Unsa may atong itawag sa tawo nga mahutdan na og panahon para sa kaugalingon ug sa pamilya kay magsige na lang og “overtime” sa opisina? Unsa man diay atong ikasulti sa tawo nga manikas ug mamintaha sa uban aron mas makaginansya? Unsa may atong itawag sa tawo nga mangurakot sa gobyerno aron maadunahan? Unsa may atong ikasulti sa tawo nga mosugal sa iyang lawas ug kalag tungod ug alang sa kalibutanong bahandi? Maalamon ba o bugo?

Sa ebanghelyo karon, usa ka tawo ang miduol kang Jesus ug nangutana kon unsay angay niyang buhaton aron makabaton sa kinabuhing walay katapusan. Maingon nato nga relihiyoso kining maong tawo tungod kay nahingawa siya dili lang sa iyang kinabuhi karon kondili sa kinabuhi human ning kalibutana. Gani, matud pa niya, gituman niya ang mga sugo sa Dios sukad pa sa iyang pagkabata. “Usa na lang ang imong kulang”, hagit ni Jesus kaniya. “Ibaligya ang tanan mong kabtangan, ihatag ang halin sa mga kabos, ug maimo ang bahandi sa langit”. Kini na ang pinakadakong hagit! Dili lang ni bahandi batok kinabuhi kondili bahandi batok kinabuhing walay katapusan uban sa Dios. Unsa may palabihon mo?

Ang ebanghelyo nag-ingon nga ang maong tawo nahugno sa pagkadungog niya sa hagit ni Jesus ug milakaw siya nga masulub-on tungod kay dato man siya kaayo. Pastilan no! Unsa may atong ikasulti aning maong tawo? Adunay magsusulat nga miingon nga kining maong tawo giharian sa kalaog. Ang iya lamang kaugalingon ang iyang gihunahuna ug tungod niini midumili siya sa pagpaambit sa iyang bahandi ngadto sa mga kabos. Ang laing magsusulat miingon nga dili kalaog kondili garbo ang sala aning maong tawo. Nagtoo siya nga ang iyang bahandi bunga sa iyang kaugalingong pagpaningkamot lamang. Nalimot siya nga kon wala ang panalangin sa Dios dili gayud siya maadunahan. Ug tungod sa iyang garbo, wala siya makakita og rason ngano nga ipanghatag niya ang iyang kabtangan ngadto sa uban.

Apan para kanako, ang maong dato nga mibalibad sa hagit ni Kristo nagpakita lamang sa iyang pagkatawhanon. Sama sa kadaghanan kanato, nasilaw siya sa kalibutanong bahandi. Sama sa kadaghanan kanato, giangkon niya ang bunga sa iyang mga kahago. Sama sa kadaghanan kanato, nalimot siya nga ang Dios maoy tag-iya sa tanan. Sama sa kadaghanan kanato, nagpanuko siya sa pagtabang sa mga kabos. Ug sama sa kadaghanan kanato, nalimot siya nga dili niya madala ang iyang kabtangan sa lubnganan.

Gitapok sa padre kura ang mga parokyano aron maghisgot mahitungod sa pagpaayo sa atop sa ilang simbahan nga gubaon na kaayo. Naghangyo ang pari nga unta motabang ang tanan ug mopadayag sa ilang “pledges”. Dihay misaad nga mohatag og usa ka libo, diha poy tinaggatos. Unya, ang pinakadato sa parokya, mitindog ug misaad nga mohatag og 5 pesos. Nahilom ang tanan nga daw gisungotan sa katihik ani nga dato. Unya, sa wala damha, dihay kahoy nga gabok nga nahulog gikan sa alkoba ug didto mitugpa sa agtang sa dato. Sa kakurat ug kalisang, nakaingon ang dato, “Padre, 5 mil ang akong ihatag, dili 5 pesos!”

Angay natong dawaton nga atubangan sa bahandi, daghan kanato mabulok o mabugo. Mao man gani nga ang unang pagbasa karon nagdapit kanato nga mangayo sa Ginoo sa gasa sa kaalam sama sa gibuhat ni Solomon. Sa atong pag-ampo, kanunay kitang malimot sa pagpangayo sa Ginoo sa mas labing mahinungdanong butang sa kinabuhi, sama sa mga hiyas nga mao untay makapahimo kanatong matarong ug malipayon. Si Solomon nangayo og kaalam, wala sa gahum ug bahandi. Ug tungod niini, ang Dios nahimuot pag-ayo kaniya ug mihatag kaniya sa kaalam, bahandi ug gahum nga labaw sa tanan. Karong adlawa, gidapit usab kita sa pagpaminaw kanunay sa Pulong sa Dios. Ang ikaduhang pagbasa nagtudlo kanato nga ang matag Pulong sa Ginoo adunay gahum sa pagtandog sa kinahiladman sa tawo. Kon kanunay kitang maminaw sa Pulong sa Dios, mausab gayod ang atong kinabuhi ug mamahimo kitang matarong atubangan sa Ginoo ug sa tawo.

Sunday, October 4, 2009

Ika-27 nga Domingo sa Ordinaryong Panahon (B)

Gn 2:18-24; Heb 2:9-11; Mk 10:2-16

Tungod sa ilang kaawayon, nagdesisyon kining managtiayon nga magbulag. “May pag magbulag na lang ta kaysa mag-agwanta ko sa maot nimong batasan”, matud sa asawa. Ug mitubag ang bana, “Di gyud ko magpanuko makigbulag nimo kay mas lain kag kinaiya kaysa ako.”

Tuod man, nagsugod na sila pagbahinbahin sa tanan nga ilaha, apil na ang ilang upat ka mga babaye'ng anak. Sanglit mga maot man ang unang duha nila ka anak, gipili sa bana ang ikatulo ug ikaupat. “Kanang duha ka mga manghud ang ako”, matud pa niya. Apan miingon ang asawa, “Sus tanawa, gipili pa gyud ang dili iyaha!”

Sa panahon ni Jesus, ang divorce o pagpakigbulag ginabuhat sa daghang mga tawo. Ang balaod sa mga Hudeyo nagtugot man sa usa ka bana nga makigbulag sa iyang asawa tungod sa bisan walay kwenta'ng hinungdan. Pananglitan, mahimo nga bulagan sa bana ang iyang asawa kon kini dili magtarong sa iyang pagluto, o kon kini mosukol sa iyang ugangan, o kon kini dili na makalipay kaniya. Gani, ang balaod nagtugot man sa bana nga modispatsa sa iyang asawa kon moangay siya og mas gwapa nga babaye. Para kang Jesus, kining maong binuhatan wala mahiuyon sa kabubut-on sa Dios dili lang tungod kay gansi ang mga babaye kondili tungod kay ang kaminyoon gimugna sa Ginoo nga malahutayon.

Dinhi sa Pilipinas, ang divorce nagpabiling illegal, nga sa ato pa, wala itugot sa balaod. Sa mga dapit sa Amerika, Russia, ug sa Australia, legal ang pagpakigbulag sa mga managtiayon. Apan, bisan tuod legal ang divorce sa ubang mga dapit, nagpabilin kining giisip nga immoral sa mata sa atong Simbahang Katoliko.

Dili nato ikalimod nga bisan dinhi sa Pilipinas, adunay mga tawo nga pabor sa divorce. Sa unsa mang mga rason?

Adunay moingon nga “Ang tawo angay nga hatagan og laing kahigayonan kon masayop siya sa unang kaminyoon”.

Gibadlong ni Lola ang iyang apo sa pag-ingon, “Day, naa man nimo gibutang ang imong wedding ring sa wrong finger”. Ug mitubag ang apo, “Ok lang la kay naminyo man pud ko sa “wrong husband.”

Ang uban mouyon sa divorce alang sa mga managtiayon nga dili na magkasinabut. Ingon pa nila, “Nganong pugson man nato pagpakig-uban ang duha ka tawo nga wala nay gugma sa usag-usa?”

Sa unang 3 ka tuig sa kaminyoon, malipayon kaayo ang bana nga mouli sa ilang balay gikan sa trabahoan. Diha pa lang sa gate, tagbuon na siya sa iyang asawa nga magdala sa iyang tsinelas pangbalay. Magsunod sa iyang asawa ang ilang pinangga nga iro nga magpaghotpaghot sa kahinangop. Apan, human sa 3 ka tuig, maluya na ang bana sa iyang pag-uli kay inig abut niya sa gate, ang iro na ang unang motagbo ug magtangag sa iyang tsinelas. Ang iyang asawa magsunod na lang sa iro ug kini na ang magsige og paghot.

Naa puy mosuporta sa divorce sa mga kaso diin ang bana o asawa masakpan nga magbudhi sa iyang kapikas. “Unsa pa may bili sa kaminyoon kon mawad-an na ang managtiayon sa pagsalig sa usag-usa?” matud pa nila.

Haloyo aning mga gipasaka nga mga argumento, ang atong Simbahan nagpabiling supak sa divorce. Ngano man?

Ang atong Katolikong Pagtoo nag-isip sa kaminyoon nga usa ka sakramento, dili lang kontrata, nga pagahimoon sa usa ka lalaki ug babaye nga magkahigugmaay. Ang Ginoo maoy nagtukod sa sakramento sa kaminyoon, ug ang managtiayon nga mosulod niini makadawat sa grasya ug kusog sa pagpuyo niini aron ilang mapakita ang gugma sa Dios para sa mga tawo. Diha sa ebanghelyo karon, gipadayag ni Jesus ang labing una nga plano sa Ginoo para sa kaminyoon: “Sa sinugdan, sa paghimo sa kalibutan, gihimo sila sa Dios nga lalaki ug babaye. Tungod niini ang lalaki mobiya sa amahan ug inahan aron makighiusa sa asawa. Ang duha mahimong usa ka lawas. Dili na sila duha kondili usa ka lawas. Busa, dili angay bulagon ni bisan kinsa ang gihiusa sa Dios.” Klaro kaayo nga, para kang Jesus, ang kaminyoon giplano sa Dios nga makanunayon. Kon atong tugotan ang divorce, ang kaminyoon dili na mahimong sakramento o hulagway sa walay katapusang gugma sa Ginoo.

Ang laing dakong rason ngano nga mobabag kita sa divorce mao ang kaugmaon sa mga anak, ug labot niini, ang kaugmaon sa katilingban. Ang mga bata manginahanglan og usa ka lig-on ug masaligan nga panimalay aron sila makatubo nga mahimsog ug malipayon. Basi sa kasinatian, kalagmitan sa mga anak sa managtiayon nga divorced mahimong problemado sa ilang pagdako, pag-eskuyla, pagpakigrelasyon ug sa pagpanarbaho. Ang kasakit ug kaguol nga ilang nasinati sa dihang nag-away ug nagbulag ang ilang mga ginikanan maoy hinungdan sa dili maayo nga pagtubo aning mga tawhana. Kon walay maayo nga kapaingnan ang mga anak o kabataan, unsa naman ang kaugmaon sa atong katilingban?

Sa atong pagpanudlo sa kasagrado sa kaminyoon, dili nato angay nga talikdan ang kalisud sa sitwasyon sa uban tang mga igsoon diha sa ilang kaminyoon. Tungod sa kakulang sa pagpangandam, daghan kanato maglisud sa pagpuyo sa kaminyoon. Tungod sa sala, daghan kanato mag-antos sa pagpuyo uban sa kapikas. Tungod sa pagkatawhanon, daghang kapikas ang mahagbong sa tentasyon. Tungod sa kapobrehon, daghang managtiayon mawad-an og kadasig sa ilang kaminyoon. Ang Simbahan angay nga magpabiling malululuy-on ug matinabangon sa kahimtang sa mga tawo nga naglisud o nabulag sa ilang kaminyoon.

Ang mga parokya gihagit nga mopalig-on sa ilang apostolado sa paghatag og premarital counseling ug training aron nga andamon sa maayo ang mga tawo nga buot magminyo. Pinaagi niini malikayan ang kaminyoon nga dinalian ug dili andam. Gihagit usab ang matag parokya nga magpakusog sa ilang apostolado sa paghatag og marital counseling and formation para sa mga managtiayon. Pinaagi niini, ang mga managtiayon matabangan sa pag-atubang sa mga dagkong hagit diha sa kaminyoon.

Sa katapusan, gihagit usab ang matag diocese nga mopabarog ug mopalihok og marriage tribunal o korte nga maoy magtabang sa mga tawo nga motan-aw sa ilang problemado nga kaminyoon. Kon adunay makita nga dakong depekto sa usa ka kaminyoon (pananglitan, kulang sa kabubut-on nga magminyo), ang marriage tribunal makapamatuod nga walay tinuod nga kaminyoon nga namugna sukad pa sa sinugdanan. Kining maong paghukom dili usa ka paagi sa divorce kondili usa ka declaration of nullity o pagpakita nga walay kaminyoon nga nahitabo.

Saturday, October 3, 2009

27th Sunday in Ordinary Time (B)

Gn 2:18-24; Heb 2:9-11; Mk 10:2-16

There is a delightful story about a farmer who had been married for twenty years. His wife constantly complained that he never told her that he loved her. One day at dinner she complained again. Having enough of this, the husband stood up and said, “My dear, when I married you twenty years ago, I told you that I loved you. If anything changes, don’t worry because I will let you know!”

(The story is told by T. Hudson)

The readings invite us to address the serious problem of divorce. Why does the Catholic Church consider divorce morally unacceptable? Does the Catholic Church ask married couples to live together for all times and in all circumstances? How are we going to respond to the pastoral needs of persons with extremely difficult marriages? These are complex questions that cannot be answered fully in a homily. Nevertheless, I would like to contribute some points for catechetical purposes and for pastoral guidance. I will try to do this with due respect to the sentiments of our friends and relatives who are divorced and perhaps remarried.

Catholic teaching says that marriage is a sacrament, not just an ordinary contract, made by a man and a woman who love each other. It was Christ who instituted the sacrament of marriage, and couples who enter into it are given the grace to live it and to manifest the love of God for humanity or the love of Christ for his Church. In today’s gospel, Jesus articulates the original plan of God for marriage: “From the beginning of creation, ‘God made them male and female.’ ‘For this reason a man shall leave his father and mother and be joined to his wife, and the two shall become one flesh.’ So they are no longer two, but one flesh. Therefore what God has joined together, let no one separate” (Mk 10:6-9). Clearly, for Jesus, marriage is designed by the Creator to be permanent. If married couples are allowed to divorce, marriage ceases to be a sacrament of God’s faithful love.

Moreover, Catholics are convinced that children, who are the natural fruits of marriage, need a permanent and secure family environment to live fully. Experience would tell us that most children of divorced couples are problematic in their psychosocial and psychosexual development, in their studies, in their relationships and even in their work. The pain and anxiety that they experienced when their parents quarreled and broke up caused them a lot of trauma and insecurity. If our children's future are compromised, what would happen to our society?

By teaching the indissoluble nature of marriage, the Church does not mean to say that a wife of an irresponsible, drug-crazed, or sexually pervert husband, must stay with him forever. Common sense would tell us that if a wife finds her husband molesting their children, she must leave him at once and ask for assistance. In like manner, the husband also may separate house from his wife if she continues to nag and batter him for no valid reason. The separation, however, must be considered temporary until the serious problem is addressed properly. Moreover, the separation does not give the husband or the wife the right to remarry while his or her original partner lives.

In the Church, we have what we call a Tribunal Court, composed ordinarily of canon lawyers, who will investigate carefully the validity of sacramental marriages. Separated couples of seemingly irreparable unions may try to approach a Tribunal Court in their arch/diocese and present their case. Church authorities might find strong grounds to declare their marriage null and void, in which case, they can be given the right to remarry. Please understand that a “Declaration of Nullity of Marriage” is not equal to divorce. When a Church Tribunal declares a marriage null and void, what it says is that from the very beginning there never was in fact a marriage because of some impediments or defects in the matter and form of the marriage. A most common canonical ground for nullity is the defective consent of either one of the spouses.

A preacher notes the fact that people nowadays have the common mentality of “use and discard.” If something – a product or an instrument – is found defective or damage, we immediately think of replacing it. Very few now would consider repairing or restoring a thing to its original goodness and beauty. If applied to marriage, the “use and discard” mentality is deadly. In order to save this generation, we need to rediscover the art of repairing clothes, appliances, cars, and relationships. To save marriages, couples must practice daily repairs of broken hearts and dreams. Learn to forgive one another. Listen and understand each other. Be humble and be open. Share one another’s problems. If married couples can do this, there is a possibility for marriage Tribunals in the Church to close office.