Gn 2:18-24; Heb 2:9-11; Mk 10:2-16
Tungod sa ilang kaawayon, nagdesisyon kining managtiayon nga magbulag. “May pag magbulag na lang ta kaysa mag-agwanta ko sa maot nimong batasan”, matud sa asawa. Ug mitubag ang bana, “Di gyud ko magpanuko makigbulag nimo kay mas lain kag kinaiya kaysa ako.”
Tuod man, nagsugod na sila pagbahinbahin sa tanan nga ilaha, apil na ang ilang upat ka mga babaye'ng anak. Sanglit mga maot man ang unang duha nila ka anak, gipili sa bana ang ikatulo ug ikaupat. “Kanang duha ka mga manghud ang ako”, matud pa niya. Apan miingon ang asawa, “Sus tanawa, gipili pa gyud ang dili iyaha!”
Sa panahon ni Jesus, ang divorce o pagpakigbulag ginabuhat sa daghang mga tawo. Ang balaod sa mga Hudeyo nagtugot man sa usa ka bana nga makigbulag sa iyang asawa tungod sa bisan walay kwenta'ng hinungdan. Pananglitan, mahimo nga bulagan sa bana ang iyang asawa kon kini dili magtarong sa iyang pagluto, o kon kini mosukol sa iyang ugangan, o kon kini dili na makalipay kaniya. Gani, ang balaod nagtugot man sa bana nga modispatsa sa iyang asawa kon moangay siya og mas gwapa nga babaye. Para kang Jesus, kining maong binuhatan wala mahiuyon sa kabubut-on sa Dios dili lang tungod kay gansi ang mga babaye kondili tungod kay ang kaminyoon gimugna sa Ginoo nga malahutayon.
Dinhi sa Pilipinas, ang divorce nagpabiling illegal, nga sa ato pa, wala itugot sa balaod. Sa mga dapit sa Amerika, Russia, ug sa Australia, legal ang pagpakigbulag sa mga managtiayon. Apan, bisan tuod legal ang divorce sa ubang mga dapit, nagpabilin kining giisip nga immoral sa mata sa atong Simbahang Katoliko.
Dili nato ikalimod nga bisan dinhi sa Pilipinas, adunay mga tawo nga pabor sa divorce. Sa unsa mang mga rason?
Adunay moingon nga “Ang tawo angay nga hatagan og laing kahigayonan kon masayop siya sa unang kaminyoon”.
Gibadlong ni Lola ang iyang apo sa pag-ingon, “Day, naa man nimo gibutang ang imong wedding ring sa wrong finger”. Ug mitubag ang apo, “Ok lang la kay naminyo man pud ko sa “wrong husband.”
Ang uban mouyon sa divorce alang sa mga managtiayon nga dili na magkasinabut. Ingon pa nila, “Nganong pugson man nato pagpakig-uban ang duha ka tawo nga wala nay gugma sa usag-usa?”
Sa unang 3 ka tuig sa kaminyoon, malipayon kaayo ang bana nga mouli sa ilang balay gikan sa trabahoan. Diha pa lang sa gate, tagbuon na siya sa iyang asawa nga magdala sa iyang tsinelas pangbalay. Magsunod sa iyang asawa ang ilang pinangga nga iro nga magpaghotpaghot sa kahinangop. Apan, human sa 3 ka tuig, maluya na ang bana sa iyang pag-uli kay inig abut niya sa gate, ang iro na ang unang motagbo ug magtangag sa iyang tsinelas. Ang iyang asawa magsunod na lang sa iro ug kini na ang magsige og paghot.
Naa puy mosuporta sa divorce sa mga kaso diin ang bana o asawa masakpan nga magbudhi sa iyang kapikas. “Unsa pa may bili sa kaminyoon kon mawad-an na ang managtiayon sa pagsalig sa usag-usa?” matud pa nila.
Haloyo aning mga gipasaka nga mga argumento, ang atong Simbahan nagpabiling supak sa divorce. Ngano man?
Ang atong Katolikong Pagtoo nag-isip sa kaminyoon nga usa ka sakramento, dili lang kontrata, nga pagahimoon sa usa ka lalaki ug babaye nga magkahigugmaay. Ang Ginoo maoy nagtukod sa sakramento sa kaminyoon, ug ang managtiayon nga mosulod niini makadawat sa grasya ug kusog sa pagpuyo niini aron ilang mapakita ang gugma sa Dios para sa mga tawo. Diha sa ebanghelyo karon, gipadayag ni Jesus ang labing una nga plano sa Ginoo para sa kaminyoon: “Sa sinugdan, sa paghimo sa kalibutan, gihimo sila sa Dios nga lalaki ug babaye. Tungod niini ang lalaki mobiya sa amahan ug inahan aron makighiusa sa asawa. Ang duha mahimong usa ka lawas. Dili na sila duha kondili usa ka lawas. Busa, dili angay bulagon ni bisan kinsa ang gihiusa sa Dios.” Klaro kaayo nga, para kang Jesus, ang kaminyoon giplano sa Dios nga makanunayon. Kon atong tugotan ang divorce, ang kaminyoon dili na mahimong sakramento o hulagway sa walay katapusang gugma sa Ginoo.
Ang laing dakong rason ngano nga mobabag kita sa divorce mao ang kaugmaon sa mga anak, ug labot niini, ang kaugmaon sa katilingban. Ang mga bata manginahanglan og usa ka lig-on ug masaligan nga panimalay aron sila makatubo nga mahimsog ug malipayon. Basi sa kasinatian, kalagmitan sa mga anak sa managtiayon nga divorced mahimong problemado sa ilang pagdako, pag-eskuyla, pagpakigrelasyon ug sa pagpanarbaho. Ang kasakit ug kaguol nga ilang nasinati sa dihang nag-away ug nagbulag ang ilang mga ginikanan maoy hinungdan sa dili maayo nga pagtubo aning mga tawhana. Kon walay maayo nga kapaingnan ang mga anak o kabataan, unsa naman ang kaugmaon sa atong katilingban?
Sa atong pagpanudlo sa kasagrado sa kaminyoon, dili nato angay nga talikdan ang kalisud sa sitwasyon sa uban tang mga igsoon diha sa ilang kaminyoon. Tungod sa kakulang sa pagpangandam, daghan kanato maglisud sa pagpuyo sa kaminyoon. Tungod sa sala, daghan kanato mag-antos sa pagpuyo uban sa kapikas. Tungod sa pagkatawhanon, daghang kapikas ang mahagbong sa tentasyon. Tungod sa kapobrehon, daghang managtiayon mawad-an og kadasig sa ilang kaminyoon. Ang Simbahan angay nga magpabiling malululuy-on ug matinabangon sa kahimtang sa mga tawo nga naglisud o nabulag sa ilang kaminyoon.
Ang mga parokya gihagit nga mopalig-on sa ilang apostolado sa paghatag og premarital counseling ug training aron nga andamon sa maayo ang mga tawo nga buot magminyo. Pinaagi niini malikayan ang kaminyoon nga dinalian ug dili andam. Gihagit usab ang matag parokya nga magpakusog sa ilang apostolado sa paghatag og marital counseling and formation para sa mga managtiayon. Pinaagi niini, ang mga managtiayon matabangan sa pag-atubang sa mga dagkong hagit diha sa kaminyoon.
Sa katapusan, gihagit usab ang matag diocese nga mopabarog ug mopalihok og marriage tribunal o korte nga maoy magtabang sa mga tawo nga motan-aw sa ilang problemado nga kaminyoon. Kon adunay makita nga dakong depekto sa usa ka kaminyoon (pananglitan, kulang sa kabubut-on nga magminyo), ang marriage tribunal makapamatuod nga walay tinuod nga kaminyoon nga namugna sukad pa sa sinugdanan. Kining maong paghukom dili usa ka paagi sa divorce kondili usa ka declaration of nullity o pagpakita nga walay kaminyoon nga nahitabo.
No comments:
Post a Comment