Gn 2:18-24; Heb 2:9-11; Mk 10:2-16
Tungod sa ilang
kaawayon, nakahukom kining magtiayon nga magbulag. “May pag magbulag ta kaysa
mag-agwanta ko sa maot nimong batasan”, matud sa asawa. Ug mitubag ang bana, “O
sige, bulag kon bulag.”
Tuod man,
nagsugod sila pagbahinbahin sa tanan nga ilaha. Gibahin sab nila ang upat ka
mga babaye'ng anak. Sanglit mga maot og panagway ang unang duha nila ka anak,
gipili sa bana ang ikatulo ug ikaupat. “Kanang duha ka mga manghud ang ako”,
matud pa niya. Apan miingon ang asawa, “Oy mao na ni ron, gipili pa gyud ang
dili iyaha!”
Sa panahon ni
Jesus, ang divorce o pagpakigbulag gihimo sa daghang mga tawo. Ang balaod sa
mga Hudiyo nagtugot man sa usa ka bana nga makigbulag sa iyang asawa tungod sa
bisan unsang hinungdan. Pananglitan, mahimo nga bulagan sa bana ang iyang asawa
kon kini dili magtarong sa iyang pagluto, o kon kini mosukol sa iyang ugangan,
o kon kini dili na makalipay kaniya. Gani, ang balaod nagtugot man sa bana nga
mopalayas sa iyang asawa kon moangay siya og mas gwapa nga babaye. Para kang
Jesus, kining maong binuhatan wala mahiuyon sa kabubut-on sa Dios dili lang
tungod kay luoy ang mga babaye kondili tungod kay ang kaminyoon gimugna sa
Ginoo nga malahutayon.
Dinhi sa Pilipinas,
ang divorce nagpabiling ilegal, nga sa ato pa, wala itugot sa balaod. Sa
Amerika ug sa daghang dapit sa Europa, legal ang pagpakigbulag sa mga magtiayon.
Apan, bisan tuod legal ang divorce sa ubang mga dapit, nagpabilin kining giisip
nga imoral sa mata sa atong Simbahang Katoliko.
Dili nato ikalimod
nga bisan dinhi sa Pilipinas, adunay mga tawo nga pabor sa divorce. Sa unsa
mang mga rason?
Adunay moingon nga
“Ang tawo angay nga hatagan og laing kahigayonan kon masayop siya sa unang
kaminyoon”.
Gibadlong ni
Lola ang iyang apo sa pag-ingon, “Day, naa man nimo gibutang ang imong wedding
ring sa wrong finger”. Ug mitubag ang apo, “Ok lang la kay naminyo man pud ko
sa “wrong husband.”
Ang uban mouyon sa
divorce alang sa mga magtiayon nga dili na magkasinabut. Ingon pa nila,
“Nganong pugson man nato pagpakig-uban ang duha ka tawo nga wala nay gugma sa
usag-usa?”
Sa unang 3 ka
tuig sa kaminyoon, malipayon kaayo ang usa ka bana nga mouli sa ilang balay
gikan sa trabahoan. Diha pa lang sa gate, tagbuon na siya sa iyang asawa nga
magdala sa iyang tsinelas pangbalay. Magsunod sa iyang asawa ang ilang iro nga
magpaghotpaghot sa kahinangop. Apan, human sa 3 ka tuig, maluya na ang bana sa
iyang pag-uli kay inig abot niya sa gate, ang iro na ang unang motagbo ug magtangag
sa iyang tsinelas. Ang iyang asawa magsunod na lang sa iro ug kini na ang
magsige og paghot.
Naa puy mosuporta
sa divorce alang sa magtiayon diin ang bana o asawa masakpan nga magbudhi sa
iyang kapikas. “Unsa pa may bili sa kaminyoon kon mawad-an na ang magtiayon og
pagsalig sa usag-usa?” matud pa nila.
Haloyo aning mga
gipasaka nga mga argumento, ang atong Simbahan nagpabiling supak sa divorce.
Ngano man?
Una sa tanan, ang
atong Katolikong Pagtoo nag-isip sa kaminyoon nga usa ka sakramento, dili lang
kontrata, nga pagahimoon sa usa ka lalaki ug babaye nga magkahigugmaay. Ang
Ginoo maoy nagtukod sa sakramento sa kaminyoon, ug ang magtiayon nga mosulod
niini makadawat sa grasya ug kusog sa pagpuyo niini aron ilang mapakita ang
gugma sa Dios para sa mga tawo. Diha sa ebanghelyo karon, gipadayag ni Jesus
ang labing una nga plano sa Ginoo para sa kaminyoon: “Sa sinugdan, sa paghimo
sa kalibutan, gihimo sila sa Dios nga lalaki ug babaye. Tungod niini ang lalaki
mobiya sa amahan ug inahan aron makighiusa sa asawa. Ang duha mahimong usa ka
lawas. Dili na sila duha kondili usa ka lawas. Busa, dili angay bulagon ni
bisan kinsa ang gihiusa sa Dios.” Klaro kaayo nga, para kang Jesus, ang
kaminyoon giplano sa Dios nga makanunayon. Kon atong tugotan ang divorce, ang
kaminyoon dili na mahimong sakramento o hulagway sa walay katapusang gugma sa
Ginoo.
Ang laing dakong
rason ngano nga mobabag kita sa divorce mao ang kaugmaon sa mga anak, ug labot
niini, ang kaugmaon sa katilingban. Ang mga bata manginahanglan og usa ka
lig-on ug masaligan nga panimalay aron sila makatubo nga mahimsog ug malipayon.
Basi sa kasinatian, kalagmitan sa mga anak sa magtiayon nga nagkabulag mahimong
problemado sa ilang pagdako, pag-eskuyla, pagpakigrelasyon ug sa pagpanarbaho.
Ang kasakit ug kaguol nga ilang nasinati sa dihang nag-away ug nagbulag ang
ilang mga ginikanan maoy hinungdan sa dili maayo nga pagtubo aning mga tawhana.
Kon walay maayo nga kapaingnan ang mga anak o kabataan, unsa naman ang kaugmaon
sa atong katilingban?
Sa atong pagpanudlo
sa kasagrado sa kaminyoon, dili nato angay nga talikdan ang kalisod sa kahimtang
sa uban tang mga igsoon diha sa ilang kaminyoon. Tungod sa kakulang sa
pagpangandam, daghan kanato maglisud sa pagpuyo sa kaminyoon. Tungod sa sala,
daghan kanato mag-antos sa pagpuyo uban sa kapikas. Tungod sa
pagkatawhanon, daghang kapikas ang
mahagbong sa tintasyon. Tungod sa kapobrehon, daghang magtiayon mawad-an og
kadasig sa ilang kaminyoon. Ang Simbahan angay nga magpabiling maluluy-on ug
matinabangon sa kahimtang sa mga tawo nga naglisud o nabulag sa ilang
kaminyoon.
Ang mga parokya
gihagit nga mopalig-on sa ilang apostolado sa paghatag og premarital counselling
ug training aron nga andamon sa maayo ang mga tawo nga buot magminyo. Pinaagi
niini malikayan ang kaminyoon nga dinalian ug dili andam. Gihagit usab ang
matag parokya nga magpakusog sa ilang apostolado sa paghatag og marital counselling
and formation para sa mga magtiayon. Pinaagi niini, ang mga magtiayon
matabangan sa pag-atubang sa mga dagkong hagit diha sa kaminyoon.
Sa katapusan,
gihagit usab ang matag diyosesis nga mopabarog ug mopalihok og marriage
tribunal o korte nga maoy magtabang sa mga tawo nga motan-aw sa ilang
problemado nga kaminyoon. Kon adunay makita nga dakong depekto sa usa ka
kaminyoon (pananglitan, kulang sa kabubut-on nga magminyo), ang marriage
tribunal makapamatuod nga walay tinuod nga kaminyoon nga namugna sukad pa sa
sinugdanan. Kining maong paghukom dili usa ka paagi sa divorce kondili usa ka
declaration of nullity o pagpakita nga walay kaminyoon nga nahitabo.
