Saturday, October 6, 2012

27th Sunday in Ordinary Time (Year B)


Gn 2:18-24; Heb 2:9-11; Mk 10:2-16

Tungod sa ilang kaawayon, nakahukom kining magtiayon nga magbulag. “May pag magbulag ta kaysa mag-agwanta ko sa maot nimong batasan”, matud sa asawa. Ug mitubag ang bana, “O sige, bulag kon bulag.”

Tuod man, nagsugod sila pagbahinbahin sa tanan nga ilaha. Gibahin sab nila ang upat ka mga babaye'ng anak. Sanglit mga maot og panagway ang unang duha nila ka anak, gipili sa bana ang ikatulo ug ikaupat. “Kanang duha ka mga manghud ang ako”, matud pa niya. Apan miingon ang asawa, “Oy mao na ni ron, gipili pa gyud ang dili iyaha!”

Sa panahon ni Jesus, ang divorce o pagpakigbulag gihimo sa daghang mga tawo. Ang balaod sa mga Hudiyo nagtugot man sa usa ka bana nga makigbulag sa iyang asawa tungod sa bisan unsang hinungdan. Pananglitan, mahimo nga bulagan sa bana ang iyang asawa kon kini dili magtarong sa iyang pagluto, o kon kini mosukol sa iyang ugangan, o kon kini dili na makalipay kaniya. Gani, ang balaod nagtugot man sa bana nga mopalayas sa iyang asawa kon moangay siya og mas gwapa nga babaye. Para kang Jesus, kining maong binuhatan wala mahiuyon sa kabubut-on sa Dios dili lang tungod kay luoy ang mga babaye kondili tungod kay ang kaminyoon gimugna sa Ginoo nga malahutayon.

Dinhi sa Pilipinas, ang divorce nagpabiling ilegal, nga sa ato pa, wala itugot sa balaod. Sa Amerika ug sa daghang dapit sa Europa, legal ang pagpakigbulag sa mga magtiayon. Apan, bisan tuod legal ang divorce sa ubang mga dapit, nagpabilin kining giisip nga imoral sa mata sa atong Simbahang Katoliko.

Dili nato ikalimod nga bisan dinhi sa Pilipinas, adunay mga tawo nga pabor sa divorce. Sa unsa mang mga rason?

Adunay moingon nga “Ang tawo angay nga hatagan og laing kahigayonan kon masayop siya sa unang kaminyoon”.

Gibadlong ni Lola ang iyang apo sa pag-ingon, “Day, naa man nimo gibutang ang imong wedding ring sa wrong finger”. Ug mitubag ang apo, “Ok lang la kay naminyo man pud ko sa “wrong husband.”

Ang uban mouyon sa divorce alang sa mga magtiayon nga dili na magkasinabut. Ingon pa nila, “Nganong pugson man nato pagpakig-uban ang duha ka tawo nga wala nay gugma sa usag-usa?”

Sa unang 3 ka tuig sa kaminyoon, malipayon kaayo ang usa ka bana nga mouli sa ilang balay gikan sa trabahoan. Diha pa lang sa gate, tagbuon na siya sa iyang asawa nga magdala sa iyang tsinelas pangbalay. Magsunod sa iyang asawa ang ilang iro nga magpaghotpaghot sa kahinangop. Apan, human sa 3 ka tuig, maluya na ang bana sa iyang pag-uli kay inig abot niya sa gate, ang iro na ang unang motagbo ug magtangag sa iyang tsinelas. Ang iyang asawa magsunod na lang sa iro ug kini na ang magsige og paghot.

Naa puy mosuporta sa divorce alang sa magtiayon diin ang bana o asawa masakpan nga magbudhi sa iyang kapikas. “Unsa pa may bili sa kaminyoon kon mawad-an na ang magtiayon og pagsalig sa usag-usa?” matud pa nila.

Haloyo aning mga gipasaka nga mga argumento, ang atong Simbahan nagpabiling supak sa divorce. Ngano man?

Una sa tanan, ang atong Katolikong Pagtoo nag-isip sa kaminyoon nga usa ka sakramento, dili lang kontrata, nga pagahimoon sa usa ka lalaki ug babaye nga magkahigugmaay. Ang Ginoo maoy nagtukod sa sakramento sa kaminyoon, ug ang magtiayon nga mosulod niini makadawat sa grasya ug kusog sa pagpuyo niini aron ilang mapakita ang gugma sa Dios para sa mga tawo. Diha sa ebanghelyo karon, gipadayag ni Jesus ang labing una nga plano sa Ginoo para sa kaminyoon: “Sa sinugdan, sa paghimo sa kalibutan, gihimo sila sa Dios nga lalaki ug babaye. Tungod niini ang lalaki mobiya sa amahan ug inahan aron makighiusa sa asawa. Ang duha mahimong usa ka lawas. Dili na sila duha kondili usa ka lawas. Busa, dili angay bulagon ni bisan kinsa ang gihiusa sa Dios.” Klaro kaayo nga, para kang Jesus, ang kaminyoon giplano sa Dios nga makanunayon. Kon atong tugotan ang divorce, ang kaminyoon dili na mahimong sakramento o hulagway sa walay katapusang gugma sa Ginoo.

Ang laing dakong rason ngano nga mobabag kita sa divorce mao ang kaugmaon sa mga anak, ug labot niini, ang kaugmaon sa katilingban. Ang mga bata manginahanglan og usa ka lig-on ug masaligan nga panimalay aron sila makatubo nga mahimsog ug malipayon. Basi sa kasinatian, kalagmitan sa mga anak sa magtiayon nga nagkabulag mahimong problemado sa ilang pagdako, pag-eskuyla, pagpakigrelasyon ug sa pagpanarbaho. Ang kasakit ug kaguol nga ilang nasinati sa dihang nag-away ug nagbulag ang ilang mga ginikanan maoy hinungdan sa dili maayo nga pagtubo aning mga tawhana. Kon walay maayo nga kapaingnan ang mga anak o kabataan, unsa naman ang kaugmaon sa atong katilingban?

Sa atong pagpanudlo sa kasagrado sa kaminyoon, dili nato angay nga talikdan ang kalisod sa kahimtang sa uban tang mga igsoon diha sa ilang kaminyoon. Tungod sa kakulang sa pagpangandam, daghan kanato maglisud sa pagpuyo sa kaminyoon. Tungod sa sala, daghan kanato mag-antos sa pagpuyo uban sa kapikas. Tungod sa pagkatawhanon,  daghang kapikas ang mahagbong sa tintasyon. Tungod sa kapobrehon, daghang magtiayon mawad-an og kadasig sa ilang kaminyoon. Ang Simbahan angay nga magpabiling maluluy-on ug matinabangon sa kahimtang sa mga tawo nga naglisud o nabulag sa ilang kaminyoon.

Ang mga parokya gihagit nga mopalig-on sa ilang apostolado sa paghatag og premarital counselling ug training aron nga andamon sa maayo ang mga tawo nga buot magminyo. Pinaagi niini malikayan ang kaminyoon nga dinalian ug dili andam. Gihagit usab ang matag parokya nga magpakusog sa ilang apostolado sa paghatag og marital counselling and formation para sa mga magtiayon. Pinaagi niini, ang mga magtiayon matabangan sa pag-atubang sa mga dagkong hagit diha sa kaminyoon.

Sa katapusan, gihagit usab ang matag diyosesis nga mopabarog ug mopalihok og marriage tribunal o korte nga maoy magtabang sa mga tawo nga motan-aw sa ilang problemado nga kaminyoon. Kon adunay makita nga dakong depekto sa usa ka kaminyoon (pananglitan, kulang sa kabubut-on nga magminyo), ang marriage tribunal makapamatuod nga walay tinuod nga kaminyoon nga namugna sukad pa sa sinugdanan. Kining maong paghukom dili usa ka paagi sa divorce kondili usa ka declaration of nullity o pagpakita nga walay kaminyoon nga nahitabo.